بررسی اثر سیاست‌های ارزی بر شاخص‌های حمایت از زیربخش‌های کشاورزی ایران

لازمۀ شکل‌گیری یک بخش توانمند کشاورزی، اجرای سیاست‌های حمایتی مناسب است که بدون وجود تصویری از ساختار حمایت‌های موجود امکان‌پذیر نیست. از این رو در این مقاله، شاخص‌های برآورد حمایت از تولیدکنندگان(PSE) و مصرف‌کنندگان(CSE) و شاخص برآورد حمایت کل(TSE) از بخش کشاورزی و زیربخش‌های آن با استفاده از نرخ‌های ارز حقیقی و تعادلی و اثر انحراف نرخ ارز بر آنها برای سال‌های 90-1360 محاسبه و برای برنامۀ پنجم توسعه پیش‌بینی شد. براساس نتایج، مقدار حمایت‌ها به فروض جایگزین نرخ ارز، سیاست‌های قیمتی و بودجه‌ای دولت حساس است و با توجه به تغییر مداوم سیاست‌ها با نوسان زیادی روبه‌روست. به طوری که در دورۀ جنگ با بیش‌برآورد ارزش ریال، تولیدکنندگان 4/14درصد حمایت شدند، درحالی‌که در برنامۀ چهارم با کم‌برآورد ارزش ریال 3/10-درصد مالیات پنهان پرداختند که علامت شاخص حمایت از مصرف‌کنندگان برعکس تولیدکنندگان بود. شاخص حمایت کل از زیربخش‌های زراعت و دامپروری در همۀ دوره‌ها مثبت و در زیربخش ارزآور باغبانی در بیشتر سال‌ها منفی بود. پیشنهاد می‌شود، ترکیب سیاست‌های ارزی و بخشی با افزایش رقابت‌پذیری جهانی، حمایت‌کنندۀ تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بخش کشاورزی باشد.